Natura potrafi zaskoczyć człowieka i nawet chwasty obdarza pięknymi kwiatami. Przykładem takiej rośliny jest starzec zwyczajny.
Nie wszystkie kwiaty są pożądane w ogrodzie. Niektóre gatunki zdecydowanie wolimy oglądać na terenach dzikich. Ich pojawienie się w ogrodzie lub na polu uprawnym zazwyczaj zwiastuje potężne problemy dla rolnika/ogrodnika. Jedną z takich roślin jest starzec zwyczajny – trujący chwast o ładnym, żółtym jak słoneczko, kwiatostanie. Naturalnie, omawiana roślina, rośnie na leśnych polanach, w miejscach ruderalnych, w rowach, na nieużytkach, na ugorach, na śmietniskach, w zaroślach i na przydrożach.
Starzec zwyczajny – uciążliwy chwast
Prawdą jest, że większość roślin, które popularnie nazywamy „chwastami”, to dary natury, mające wiele cennych właściwości leczniczych, które nawet, jeżeli nie pasują do koncepcji ogrodu, warto pozwolić im rosnąć. Inaczej jest w przypadku starca zwyczajnego – to faktycznie chwast w pełnym tego słowa znaczeniu. Nie dość, że zabiera innym roślinom potrzebne im składniki, rozrasta się błyskawicznie, to jeszcze ma właściwości trujące. W uprawach pojawia się zwykle w roślinach okopowych, motylkowych i w warzywach. Uważać na ten chwast muszą szczególnie właściciele terenów uprawowych na glebach zasobnych w składniki pokarmowe i azot (nawożonych obornikiem). Szkodliwą roślinę często można go również spotkać w ogrodach i na pryzmach kompostowych.
Szkodliwość starca zwyczajnego
Piękne, niewinnie wyglądające żółte kwiatki nie powinny uśpić czujności właścicieli zielonej przestrzeni. Szkodliwość występowania tej rośliny w naszych ogrodach i na polach polega na dużej konkurencyjności w stosunku do roślin użytkowych oraz długim okresie wegetacji. Warto wiedzieć, że chwast, który jest bohaterem tego artykułu, może kwitnąć, wiązać nasiona, wysiewać się i kiełkować przez cały rok. Jeżeli zima nie jest zbyt ostra, to starzec zwyczajny, może wtedy kiełkować także zimą. Roślina w czasie intensywnego wzrostu i rozwoju, pobiera z podłoża duże ilości składników pokarmowych i wody. Oznacza to, że jej rozkrzewiające się pędy doprowadzają do zacienienia dolnego piętra uprawy. Skutkiem tego jest zahamowanie kiełkujących siewek rośliny użytkowej.
Trucizna dla zwierząt
Opisywana roślina jest bardzo groźnym chwastem łąk i pastwisk, gdyż dla zwierząt hodowlanych jest gatunkiem trującym. W swoim składzie zawiera tak toksyczne substancje,, jak: senecjoninę, senecynę, flawonid kwercetynę, kwas fumarowy, alkaloid pyrralizydynę). Mogą one prowadzić do zaburzeń pracy układu pokarmowego oraz uszkodzeń organów wewnętrznych (min.: wątroby i trzustki). Na wymienione toksyny wrażliwe są prawie wszystkie zwierzęta gospodarskie, a szczególnie: konie, owce, świnie i bydło, a także drób. Starzec zwyczajny jest dla nich trująca zarówno w stanie świeżym, jak i suszonym- nawet zjedzenie niewielkiej ilości tej rośliny, może dla zwierząt skończyć. Na szczęście, na pastwiskach rzadko dochodzi do zatruć, gdyż zwierzęta omijają roślinę z powodu jej nieprzyjemnego aromatu i smaku. Powodem zatruć najczęściej są siano i pasza, zanieczyszczone zielem starca. Pierwsze objawy zatrucia pojawiają się po kilku tygodniach podawania zwierzętom paszy, której przypadkowo znalazł się starzec zwyczajny.
Zapylane przez muchy i pszczoły
Starzec zwyczajny zaliczany jest do grupy roślin jednorocznych lub dwuletnich. Z botanicznego punktu widzenia należy do roślin astrowatych, ponieważ swoim wyglądem, pokrojem, a także wysokością przypomina kwiaty z gromady astrów. Pąki chwastu zapylane są przez muchy oraz osy, które intensywnie zbierają pyłek, co sprzyja rozwojowi kwiatów, a także późniejszemu rozsiewaniu i rozmnażaniu starca zwyczajnego. Kwiaty chwastu nie są w stanie wytwarzać nektaru, ale długi okres wegetacji rośliny jest poważnym problemem dla pechowców, którym wspomniana roślina wyrosła w ogrodzie lub na polu uprawnym.
Zastosowanie starca zwyczajnego dawniej i dziś
Starzec zwyczajny jest rośliną obecną na całym świecie. Niegdyś części rośliny były stosowane w medycynie ludowej i naturalnej- uważane były za lecznicze zioło, które stosowane było w celu łagodzenia dziecięcych kolek, a także eliminowania pasożytów z ich układu pokarmowego, a także do łagodzenia obfitych krwawień miesiączkowych. Znachorzy wykorzystywali również roślinę do przygotowywania różnorodnych maści i wcierek na różniste ludzkie bolączki. Obecne badania naukowe udowadniają, że starzec zwyczajny nie ma żadnych właściwości zdrowotnych, a jest wręcz trujący i chorobotwórczy. Zakazane jest stosowanie go w medycynie naturalnej i ziołolecznictwie. Zjedzenie nawet części rośliny ma niekorzystny wpływ na układ pokarmowy człowieka.
Działanie rakotwórcze
Naukowcy odkryli, że starzec zwyczajny wykazuje silne działanie rakotwórcze oraz mutagenne. Spożywanie tej rośliny prowadzi wyniszczenia wątroby. Aby uchronić swoje uprawy przed namnażaniem się tego niebezpiecznego dla zwierząt i ludzi chwastu. Warto stosować odpowiednie opryski. Poleca się herbicydy.
Profilaktyka przeciwko starcowi zwyczajnemu
Starzec zwyczajny cechuje się nadzwyczajną zdolnością do rozsiewania się i długim okresem wegetacyjnym, który przy sprzyjających warunkach pogodowych może obejmować nawet zimę. W celu ograniczenia liczebności starca zwyczajnego w uprawach, należy przeprowadzić między innymi: wiosenne bronowanie i jesienna podrywka (niszczące siewki starców). Aby zapobiec katastrofie swoich upraw, należy pamiętać o umiarkowanym nawożeniu upraw obornikiem. Nie obejdzie się też bez ręcznego usuwania chwastów przed kwitnieniem.
Wygląd starca zwyczajnego
Starzec zwyczajny to jednoroczny chwast osiągający maksymalną wysokość do 45 centymetrów wysokości. Łodygi są pojedyncze lub rozgałęzione, często miewają owłosienie przypominające pajęczynę. Pokrywają je pierzastodzielne, nierówno ząbkowane liście. Chwast kwitnie nie nieregularnie, o różnych porach roku – może zaskoczyć swoim kwitnieniem nawet zimą.wqwqwqa
Kwiaty starca zwyczajnego to drobne, żółte koszyczki o średnicy do czterech milimetrów. Po przekwitnięciu przekształcają się w puch. Jedna roślina wykształca kilka tysięcy nasion. W czasie kwitnienia u starca zwyczajnego często dochodzi do opadania dolnych liści. Wtedy starzec przypomina mlecz zwyczajny. Ma jednak owłosione łodygi, co odróżnia go od mlecza.
Starzec zwyczajny, choć ma piękne kwiaty, nie nadaje się do ogrodu. Jego obecność szkodzi innym roślinom, a poza tym zawiera w sobie trujące związki. Nie przyciąga też pożytecznych owadów. Najlepiej trzymać się od tej rośliny z daleka. Jest tyle pięknych kwiatów ogrodowych, że nie warto ryzykować pojawienia się tego chwastu w przydomowej zieleni.
